Dünya çapında artan sosyal medya kullanımı kullanıcı yaş sınırını önemli ölçüde etkilemiş olup, çocuk kullanıcılarda 1 yaş altına kadar düşmüş bulunmaktadır. Günümüzde çocukların sosyal medya kullanımı hızla artmaktadır.
Akıllı telefonlar, tabletler ve bilgisayarlar aracılığıyla sürekli olarak sosyal medya platformlarına erişim sağlayan çocuklar, bu dijital dünyada geçirdikleri zamanın uzamasıyla birlikte birçok sorunla da karşı karşıya kalmaktadır. Sosyal medyanın aşırı kullanımı birçok olumsuz sonuçlara da yol açmaktadır. Bunlar başlıca; uyku bozuklukları, dikkat eksikliği, stres, akran zorbalığı, istismar gibi sonuçlardır.
Dopamin Seviyesi Alarm Veriyor
Sosyal medya platformları, renkli ve ilgi çekici içerikleri, sınırsız bildirimleri ve anlık grafikler sağlayan özellikleriyle çocukları sürekli olarak ekran başında tutmayı amaçlamaktadır.
Beğeni ve paylaşım sayıları, çocukların beyninde bir
ödül sistemi oluşturarak daha fazla zaman harcamalarına teşvik etmektedir. Beynimizde ödül sisteminin devreye girmesi dopamin artışına sebep olurken; artışın fazla olması odaklanma güçlüğüne sürüklemektedir. Çünkü gerçek hayatta ödül merkezi bu kadar sık çalışmamaktadır.
Ayna Nöronlar İş Başında
Sosyal medyada duyguların ve davranışların bulaşıcı hal almasının nedeni, insan beyninde bulunan ayna nöron sistemi dediğimiz sistemin var olmasıdır. Bu sisteme göre, beynimiz başkalarında gördüğümüz davranışları kendimiz yapıyormuşuz gibi yapmaya çalışmaktadır. Buradan da anlaşılacağı gibi başkasının yapmış olduğu davranışlardan kişiler etkilenmeye başlamaktadır.
Diyelim ki bir sosyal medya platformunda, bir kişi sağlıkla ilgili bir spor aktivitesi yaparken bir video paylaşıyor. Bu videoyu izleyen başka bir kişi, ayna nöronlarının etkisiyle hareketleri taklit edebilir ve kendi motivasyonunu artırabilir. Bu örnek, sosyal medyanın ayna nöronlar aracılığıyla kişiler arasında bir tür empati, motivasyon ve etkileşim oluşturabildiğini göstermektedir.
Sosyal medya, insanların başkalarının deneyimlerini izleyerek veya takip ederek duygusal bir bağlantı kurmalarını ve bu şekilde davranışlarını etkilemelerini sağlayabilir.
Ancak, ayna nöronlar ve sosyal medya kullanımı arasındaki ilişki her zaman olumlu olmayabilir. Örneğin, sosyal medyada yapılan paylaşımlar, bir kişinin olumsuz bir deneyimi veya duygusal bir durumu taklit etmesine ve negatif etkilenmesine neden olabilir. Bu nedenle, sosyal medyanın etkilerini anlamak ve daha sağlıklı kullanım için farkındalık geliştirmek önemlidir.
Dikkat Eksikliğinin Yol Açabileceği Sonuçlar
Dikkat eksikliği, birçok faktörün bir araya gelmesiyle ortaya çıkabilen bir durumdur ve tek başına bir hastalık değildir. Bununla birlikte, dikkat eksikliği yaşayan bireylerde bazı eşlik eden koşullar ve sorunlar ortaya çıkabilir. İşte dikkat eksikliği durumunda görülebilecek bazı eşlik eden koşullar:
Öğrenme Güçlüğü: Dikkat eksikliği olan bireylerde öğrenme güçlüğü daha sık görülebilir. Zorluklar, okuma, yazma, matematik gibi alanlarda ortaya çıkabilir ve akademik başarıyı etkileyebilir.
Davranışsal ve Duygusal Sorunlar: Dikkat eksikliği yaşayan bireylerde düşük özgüven, anksiyete, depresyon ve sosyal uyum sorunları gibi davranışsal ve duygusal sorunlar sıkça gözlemlenebilir.
İşlevsellik Zorlukları: Dikkat eksikliği, günlük yaşam
aktivitelerinde işlevsellik zorluklarına yol açabilir. Örgütlenme, zaman yönetimi, işleri tamamlama gibi becerilerde zorluklar ortaya çıkabilir.
İlişki Problemleri: Dikkat eksikliği, sosyal ilişkilerde sorunlara neden olabilir. İlgisizlik veya dağınıklık, arkadaşlık ilişkilerini etkileyebilir ve sosyal uyumu zorlaştırabilir.
Alınabilecek Önlemler
Farkındalık Geliştirin: Sosyal medyanın dikkatinizi dağıttığına dair farkındalık geliştiriniz. Kendinizi sosyal medya kullanırken ne kadar süre geçirdiğinizi ve dikkatinizin ne kadar dağıldığını gözlemleyiniz.
Zaman Sınırlaması: Sosyal medya kullanımını sınırlamak için kendinize zaman aralıkları belirleyiniz.
Örneğin, gün içinde belirli zaman dilimlerinde sosyal medyaya giriş yapabilir ve bu süreyi kontrol altında tutabilirsiniz.
Teknolojisiz Zamanlar Ayırın: Günlük rutininizde sosyal medyadan uzak zamanlar ayırınız. Bu zaman dilimlerinde başka etkinliklerle meşgul olunuz, kitap okuyunuz, doğada zaman geçiriniz veya hobilerinize odaklanınız.
Sosyal Medya Temizliği Yapın: Sosyal medya hesaplarınızı gözden geçiriniz ve gereksiz veya sizi olumsuz etkileyen içerikleri takip etmeyi bırakınız. Pozitif ve ilham verici içeriklere odaklanan sayfaları takip etmek dikkatinizi olumlu yönde etkileyebilir.
Tutgun-Ünal, A., & Deniz, L. (2015). Development of the Social Media Addiction Scale. AJIT‐e: Online Academic Journal of Information Technology, 51–70. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2015.4.004.x
Ünübol, H. (2019, February 13). Dikkat eksikliği ve dürtüselliğin sosyal medya kullanımı ve gelişmeleri kaçırma korkusu ile olan ilişkisinin incelenmesi. https://acikbilim.yok.gov.tr/handle/20.500.12812/377204 Psikoloji, A. (2021, June 14).
Sosyal Medya Kullanımı Gençleri Nasıl Etkiliyor? – Aba Psikoloji. Aba Psikoloji. https://abapsikoloji.com/sosyal-medya-kullanimi-gencleri-nasil-etkiliyor/ Kurulu, M. T. Y. (2023, April 14).
Dopamin Nedir? Ne işe Yarar ve Dopamin Detoksu Nasıl Yapılır? Memorial Sağlık Grubu. https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/dopamin-nedir-ne-ise-yarar-dopamin-detoksu
İlişkilerde Güven Eksikliği ve Nasıl Başa Çıkılır?
Yapay Zeka Devrimi ve Moda
