“Büyük indirim başladı, peki sen paranı en mantıklı şekilde nasıl harcayacaksın?”
Bu soruyu son günlerde birçok televizyon izleyicisi duymuştur diye düşünüyorum. Tüketim çağında hepimize normal gelen bu tarz cümleler, reklamlara dikkatimi verdiğim dakikalarda “Nasıl yani bir şey almak zorunda mıyım” diye sorgulamama sebep oldu. Sizin de fikrinizi merak ettiğim için, bu düşüncemi kaleme almak istedim.
İndirim sitelerinin dezavantajlarına başlamadan önce, avantajlarından bahsetmemek haksızlık olur diye düşündüm. Amazon.com ile hayatımıza giren “çevrimiçi alışveriş” kavramı, özellikle Covid dönemi ve sonrasında hepimizin kurtarıcısı oldu. Günümüz kalabalığında ve kısıtlı aralıkta ne bir yere gidip doyasıya gezecek vakit bulabiliyoruz, ne de online ortamdaki indirimi geleneksel alışverişte yakalayabiliyoruz.
Tabi ki online alışverişin bunlardan daha fazla avantajı vardır ama bugün bizim meselemiz daha farklı…
Haftalar öncesinden bütün yayın platformlarından duyurusu yapılan “büyük kasım indirimi” , “efsane cuma” tarzındaki reklamlar zihnimize kazınmış durumda. Özellikle indirim zamanında birçok tüketici de hiç aklında olmadığı halde alışveriş yaparken kendini buluveriyor.
“buluveriyor” diyorum çünkü dürtüsel olarak etkilenen tüketici sayısı hatırı sayılır oranda yüksek. Hatta literatürde OKB olarak nitelendirilebilecek bir durum da mevcut. Bu durumun ismi “kompulsif satın alma” olarak tanımlanıyor. Tabi bahsettiğim davranış biçimini eğitim düzeyi, yaşanmışlıklar, duygu durumu ve cinsiyet gibi roller de etkiliyor. Örneğin, cinsiyet bazında alışveriş eğilimini değerlendirdiğimizde; Erkek tüketiciler yazılım ve elektronik ürünlere yönelirken, kadın tüketiciler ise giyim, yiyecek ve içeceklerin üzerine yöneldiğini görmekteyiz.
Kompulsif satın alma eğilimi, her tüketicide görülmüyor. Normal tüketim ile en önemli farkı; stresle başa çıkmak, arzu edilmeyen davranışların üstesinden gelmek ve baskılardan kurtulmak için sergilenen davranışlardaki kontrol bozukluğudur. Dürtüsel davranışa sahip bireylerde, sınırsız alışveriş yapma isteği ve kredi kartlarından borca girme eylemleri görülüyor
Sakin Kalın, İndirimler Devam Ediyor
Farkında mısınız? İndirimler yılın hatta ayın bilmem kaç günü sürüp gidiyor. Çok büyük indirimlerden bahsediliyor fakat minimum düzeyde indirim oluyor ve bu indirimli fiyatlardan yaklaşık 1 hafta önce fiyatlar belli oranda arttırılıp, indirimde zamanı aynı oranda düşürülüyor.
Ürün fiyatlarını kontrol etmeyen pek çok kullanıcı da “indirimli ürün kalmayacak” korkusu yaşıyor. Böylece kendimizi heyecanlı ve telaşlı hissedebiliyoruz. Ben bu satırları yazana kadar “büyük kasım” indirimi biterken, “efsane Cuma” indirimleri geliyor diye reklamlar dönüyor. Yani indirimler bitmiyor, telaşa lüzum yok 😊
İndirimli Alışveriş Esnasında Anda Nasıl Kalabiliriz?
Gerek reklamlar, gerek linkler ve arkadaş önerileri derken uyaranlar arasında sakince alışveriş yapmak çok güç. Fakat bu durumu farkına varıp, kendi duygularımızı dizginlemek de bize düşüyor.
1.İhtiyacını Reklamlara Göre Şekillendirmemek
İhtiyaçlarımızı indirim dönemi öncesinde belirleyip, liste dışına çıkmayacak şekilde şekillendirmemiz gerekiyor. Sosyal medyada günde yüzlerce link dönüyor, bu linkleri bütçenize avantaja dönüştürmek sizin elinizde. Sadece ihtiyacınıza odaklanın.
2.Sahip Olduklarını Kontrol Etmek
İşimize yarar düşüncesiyle zaman içinde pek çok ürünü satın alıp, kenara koymuşluğumuz oluyor. Varlığını uzun bir süre sonra fark ediyoruz ve pişmanlık duygusuna kapılıyoruz.
Örneğin güneş kreminiz mi bitti? belki dolabın derinliklerinde stokladığınız güneş kremi vardır Ya da kot pantolonunuz mı eskidi? belki de yeteri kadar kot pantolonunuz siz farkında bile olmadan öylece duruyordur.
3.Çevreyi Korumak
Alışverişe giderken kendi çantanızı götürebilirsiniz. Böylece çevreyi korumanın en basit ve en etkili basamaklarından birini yapmış olursunuz. Mümkün olduğunca yapım aşamasında çevreye en az zarar veren ve doğa dostu ürünleri seçmeye özen göstermelisiniz.
Artan online alışveriş hızı ve indirimli günlerin yankısı bizi finansal, yasal ve psikolojik sorunlar olarak sayısız zorluğa sürükleyebilir. Kompulsif satın alma eğilimine de yol açabiliyor. Tek cümleyle özetlemek gerekirse, “indirimler bitmiyor, telaşa lüzum yok 😊”
ŞEKER, A. (2020). Çevrimiçi Alışveriş Yapan Tüketici Davranışlarına Yönelik Çevrimiçi Bir Araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2), 11-27.
NAMLI, Z., TAMAM, L., DEMİRKOL, M. E., KARAYTUĞ, M. O., & ÖZBAY, A. Kadınlarda Kompulsif Çevrimiçi Satın Alma Davranışı ile Dürtüsellik İlişkisi. Bağımlılık Dergisi, 23(4), 1-1.
Gültaş, P., & YILDIRIM, Y. (2016). Internetten alişverişte tüketici davranişini etkileyen demografik faktörler. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(10), 32-51.
ALİÇAVUŞOĞLU, Ç., & BOYRAZ, E. (2019). Takıntılı tüketim: tek ürüne yönelik kompulsif satın alma davranışı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1800-1814.
Other Articles
Çevrimiçi Oyun Bağımlılığı
Psikolojik Acının Farkında Mısın?
