Selamlar, her ebeveynden bu cümleyi çok duyarız, ‘çocuğum doktordan çok korkuyor’, ‘hastaneye gitmek ve tedavi olmak bizim için çok sancılı bir süreç’. Peki çocuklar hastaneden ve doktordan neden korkar? Bu durumda ne yapmalıyız? Bu haftaki yazımızda bunları konuşacağız.
Şimdiden keyifli okumalar diliyorum.
Öncelikle çocuklar için hastane ve doktor kelimeleri ne anlama geliyor bunları ele alalım.
- Bebeklik (0-2 yaş) döneminde ihtiyaçlar sevgi ve bakımdır. Bu dönem çocuğu hastalık durumunu anlayamaz. Bu dönemdeki çocuk hasta olursa ve ya yataklı tedavi görmek durumda durumunda kalırsa, ebeveynlere (ya da birincil bakım verene) bazı sorumluluklar düşmektedir. Bu süreçte çocuğun rutinlerini aksatmamaya çalışın. Çocuğun stresini sevdiği oyun ve oyuncaklarla dışa vurmasını sağlayın.
- İlk çocukluk döneminde (2-6) çocuklar bilişsel olarak işlem öncesi dönemdedirler. Bu dönemin özelliklerini bilmek bizlere fayda saklayacaktır. Bu dönemde benmerkezcilik, tersine çevirelemezlik öne çıkar. Bu dönem çocuğu her şeyin kendisi için yapıldığını düşünür. Mantıksal muhakeme yeteneği yetişkinler gibi değildir. Bu dönemde çocuk hastalıkları bulaşıcı ya da kötü olarak algılayabilir.
- Son çocukluk dönemi (6-11) olan çocuklar için akademik başarı, ödüllendirme ve takdir edile duygusu çok önem arz eder. Bu dönemde çocukların hastaneden ve doktordan korkmalarının bir sebebi okuldan geri kalacağım düşüncesidir. Bu dönemde çocuk hastalığı içselleştirmeye ve onu anlamlandırmaya çalışır.
- Ergenlik döneminde olan birey olgunlaşma sürecine girer hastane ve başlık durumu kişiliğe ve bağımsızlığa tehdit olarak algılar.
Hastane ve Doktor Korkusu İçin Neler Yapmalıyız?
Bu korkunun oluşmaması adına ebeveynlere bir takım görevler düşmektedir. Öncelikle hastane ve doktor konusundan sizlerin uygun rol model olması gerekmektedir. Sizler korkuyorsanız ya da olumsuz bir hastane tecrübesi yaşadıysanız bile bunlardan çocukların yanında abartılı şekilde bahsetmeyin.
Ebeveyn: “Bugün doktorda canım çok yandı, çok ağladım. Ayy artık daha gitmem ben hastaneye…”
Bu cümle karşısında çocukta oluşabilecek düşünce, doktorda herkesin canı yanar. Oraya gidersem canım çok yanar.
Ebeveyn: “Bugün doktora gittim canım çok az yandı ama şu an çok iyiyim. Tedavimi oldum artık sağlıklı olabileceğim.”
Bu cümle karşısında çocukta oluşabilecek düşünce, doktorda acımız az yanar sonra iyi oluruz. Tedirgin olmama gerek yok.
Çocuklarımızı hiçbir şekilde iğne, doktor, hastane ile korkutmamalıyız. Bu korkutma sadece o anı kurtarır. İleride tedavi sürecinde çocuk bu korkutmayı hatırlar ve her iki taraf içinde daha acılı bir süreç başlar.
Ebeveyn: “Bak yaramazlık yaparsan bacağını iğne yaparım ve canın yanar. / Bak bu teyze doktor kocamanda iğnesi var, söylerim seni, sana iğne yapar.”
Bu cümle karşısında çocukta oluşan düşünce, doktorun kocaman iğnesi var, oturmalıyım yoksa iğne gelir canım çok yanar.
Ebeveyn: Şu anda çok hareketlisin, biraz daha sakin oyunlar oynamaya ne dersin? (Bu durumlarda alternatif yaklaşımlar tercih edilmeli)
Ebeveyn: (kızgın bir şekilde)”Hadi eve gidelim yoksa seni doktora/hastaneye götürürüm.”
Bu cümle karşısında çocuk, hastane kötü bir yer eve gitmezsem oraya gitmek zorundayım.
- Doktor randevunuz varsa bunu çocuğunuza anlatın son dakika sürprizleri yapmak çocuklar içinde kötü sonuçlar verebilir. Bu durumu yaşına ve gelişimine uygun olarak açıklayın. Yarınki randevuyu şimdiden oyunlaştırın.
Ebeveyn: “Ahmet oğlum yarın saat 12.00 de ton ton doktorumuza gideceğiz. Önce benimle konuşacak sonra seni muayene edecek. Sen doktor olsan nasıl muayene ederdin? Hadi beni tedavi et.”
Denildiğinde Ahmet bu durumda duygularını anlatır ve oyunla tedirginliğini dışa vurabilir.
- Evden ya da okuldan hastane için çıktığınız belirtin. Evden hadi parka diye çıkıp hastaneye gelmek çocuk içinde kötü bir sürpriz olur. Bir daha park ve hastane ikilisine gitmek zor hale gelebilir.
- Tedavi sırasında çocuğunuzun yanında olmayı ihmal etmeyin. Ne işlem yapılacaksa bunu basitçe çocuğunuza açıklayın. Açıklamak tedavi sürecini belirsizlikten kurtarır, çocuğunuzun kendisini hazırlamasına yardımcı olur. Ani kötü sürprizlerinde önüne geçmiş olursunuz.
Ebeveyn: “Doktor gelecek ama sana bir şey yapmayacak. Zaten erkek adam korkmaz, bebek misin sen ağlamazsın zaten.”
Çocukta oluşan düşünce, zaten doktor bir şey yapmayacak ki. Yapsa bile canım yanacak ama ağlamamam gerekiyor. (Bu durumda çocuk hazır değildi daha çok tedirginlik yaşadı)
Ebeveyn: “Birazdan doktor gelecek ve bizi tedavi edecek, küçük bir iğne yapacak. İğne biraz acıyor ama dinlenince acısı geçiyor. İstersen elimi tutabilirsin.”
Çocukta oluşan düşünce, doktor iğne yapar, iğne biraz acır ama sonra geçer.Bu durumda çocuk ağlarsa sakinleştirmeye çalışın. Hislerini acısını anladığınızı belli edin.
Çocuk Gelişimci Mihriban Yıldırım'dan Tavsiyeler
- Tedavi sonrasında çocuğunuzu tebrik edin ve cesaretini dile getirin.
- Tedavi sonrasında minik ödüllerde verebilirsiniz. Bu ödüllerin içinde yemek ve içecek olmamasına dikkat edin.
- Hastane ve tedavi sürecinde ebeveynler olarak çocuğunuza açık olun.
- Bolca sohbetin edin çocuğunuzun bu konu hakkında sormak istediklerine izin verin. Çocuğunuzun sorduğu soruları geçiştirmeyin. Nasıl açıklayacağınızı bilemediğiniz sorular için uzmandan yardım almayı deneyin.
- Hastanede uzun bir tedavi süreci varsa bunu uygun dille açıklayın.
- Yapılacak tedavinden basitçe bahsedin. Bu konuşmaları yaparken bu durumun bir süreç olduğunda ve biteceğinde bahsedin. Bu süreyi de söylerken gerçekçi olun, uzun bir tedaviyi yarın bitecek şeklinde anlatmak uygun olmayabilir.
- Bu süreçte çocuğunuzun rutinlerine olabildiğince sadık kalın.
- Oyuncaklar, boyalar, kitaplar, el işi ürünlerine daha çok yer açın. Hastane süreciyle ile ilgili kitap okuyun, okuduğunuz kitabı canlandırın.
Yazımı okuduğunuz için teşekkür ederim.
Bir sonraki yazımızda görüşmek üzere…
Psikolojik Açıdan Travmanın İncelenmesi
Bitkiler ve Psikolojinin Dansı
