Flört eylemine baktığımızda, birbirini tanımak, bilgi sahibi olmak ve yalnızlıktan kurtulmak isteyen kişileri gözlemleriz. Flört eylemi farklı pencerelerden çeşitli şekillerde yorumlansa da varlığını yok sayamayız. Psikolojik, duygusal, cinsel çekime ve bağlılığa dayandığı belirtilir. Bireyler, ilişki geliştirmek, kimliğini oluşturmak veya cinsel istekleriyle başa çıkmak için flört ilişkisi geliştirebilir. Farklı açılardan değerlendirildiğinde flört, bireylerin psikolojik gereksinimlerin eyleme dökülmüş halidir. Toplumsal yapı içerisinde şekil kazanır ve yorumlanır. Flört ilişkisinin getirdiği olumlu doyumlar varken olumsuz sonuçları da olabilmektedir. Bu olumsuz sonuçlardan birisi son yıllarda yaygınlaşan flört şiddetidir.
Flört şiddeti, partnerlerden birinin diğeri üzerinde güç ve kontrol kazanmaya çalıştığı her türlü zarar verici tutumu kapsamaktadır. Kendi içinde sözlü, fiziksel, cinsel ve dijital şiddet olarak ayrılmaktadır. Flört şiddetine sebep olan en önemli risk faktörlerinden biri toplumsal cinsiyet kalıplarıdır. Zihinlerdeki cinsiyet rollerine ilişkin algı şiddetin kabulünde önemli bir dayanak noktası oluşturur. Sahip olduğu cinsiyet rollerine bağlı olarak diğer insanlarla ilişki geliştirir.
Televizyonda Flört Şiddeti
Kitle iletişim araçları toplumsal cinsiyet kalıplarını sürdürmede ve yeniden inşa etmede önemli bir etkiye sahiptir. Diziler, kurgudan ibaret olsa da dizi karakterleriyle sosyal bir etkileşim içinde olan bireyler, olay örüntüsünün akışına kapılarak onları rol model alabilmektedir. Dolayısıyla diziler, bireylerin kendi yaşamlarında maruz kaldıkları veya karşılaştıkları şiddet biçimlerine karşı kayıtsız bir tavır sergilemelerine neden olmakta, bireyler yaşanan şiddeti normalleştirmektedir.
Afilli Aşk dizisinde Ayşe ile Kerem’in, Her Yerde Sen dizisinde Selin ile Demir’in, Erkenci Kuş dizisinde Sanem ile Can’ın birbirine olan ilgisi kıskançlığa bağladıkları aşırı hareketlerle ortaya konmuştur. Her üç dizinin ilk bölümlerinde başroldeki kadın karakter güvendiği iş arkadaşı, patronu ya da özel öğretmeni tarafından tacize uğradığı ve bu şekilde erkeğin kıskançlığı ve baskısının meşrulaştırıldığı görülmektedir.
RTÜK’ün 2020’de yaptığı çalışmaya göre, dizilerin ve diğer programların içeriklerinde yer alan şiddet temsilleri, izleyicilerde “acımasız dünya sendromu” algı düzeylerini arttırdığı saptanmıştır. Kadınlara yönelik şiddet içeriklerinin yer aldığı programların başında diziler gelmektedir. Çok fazla televizyon izleyen 65+ yaş ve çocukları olan grup bu durumdan çok rahatsız olduklarını belirtmişlerdir.
Dijital Flört Şiddeti
Flört içindeki partnerler arasında mesajlaşma, sosyal medya ve benzeri çevrimiçi ortamlar aracılığıyla gerçekleşen fiziksel, cinsel, ekonomik veya psikolojik/duygusal şiddet anlamına gelmektedir. Dijital flört şiddetinin yaygın örnekleri, zorbalık etmek, taciz etmek, gizlice takip etmek veya tehdit etmek için mesajlaşmak ve sosyal ağları kötüye kullanmaktır. Bu davranışlar online olarak işlenen sözlü ya da duygusal istismara yol açan davranışlar olmaktadır.
Dijital flört şiddetinin aslında siber zorbalığın bir şekli olduğu belirtilmektedir. İkisi arasındaki farklılığa bakıldığında siber zorbalık birbirini sevmeyen bireyler arasında meydana gelme eğilimindeyken, dijital flört şiddeti en azından belirli düzeyde birbirine ilgi duyan iki kişi arasında gerçekleşmektedir.
Ceza hukuku açısından önem arz eden dijital flört şiddeti teşkil eden yöntemler şu beş ana başlık altında toplanabilir:
Sanal ortamda flört partnerini kontrol etme ve ona baskı kurmaya yönelik davranışlar (Flört partnerine ait sanal ortamda kimlik doğrulamada kullanılan şifrelerin ele geçirilmesi, hesapların ele geçirilmesi, sanal ortamdaki yazışmalarının kontrol edilmesi ya da ifşası, flört partnerinin çevrimiçi faaliyetlerinin hukuka aykırı olarak takip edilmesi “siber takip”, sanal ortamda dijital kanallar üzerinden ısrarlı şekilde mesaj göndermek gibi)
Sanal ortamda flört partnerinin itibarına zarar verici davranışlar (Sanal ortamda flört partneri adına sahte profil ya da hesap oluşturma, sanal ortamlarda flört partnerine ait kişisel verilerin hukuka aykırı olarak yayınlanması/yayılması, hukuka aykırı olarak ele geçirilen hesaplardan hesabın gerçek sahibi adına utanç verici veya suç oluşturan paylaşımlarda bulunma gibi)
Sanal ortamda flört partnerinin finansal istismarına yol açacak davranışlar (Sanal ortamda hukuka aykırı olarak ele geçirilen flört partnerine ait hesap üzerinden hesabın gerçek sahibinin arkadaş listesinde yer alan kişilere hileli mesajlar yollayarak maddi menfaat temin etme, sanal ortamda flört partnerinin finansal kimlik bilgilerini kullanarak haksız yarar sağlama, flört partnerinin sanal ortamda içerik üretmek suretiyle kazanç sağladığı hesaplara erişimin engellenmesi suretiyle flört partnerine finansal zarar verme gibi)
Sanal ortamda flört partnerine ait cinsel içerikli görüntülerin rıza dışı paylaşılması, sahte olarak üretilmesi ya da bu görüntülerin paylaşılması tehdidi, flört partnerine rıza dışı cinsel içerikli yazı ya da görüntü yollama (flört partnerine ait özel resimlerin ya da videoların sanal ortamda rıza dışı paylaşılması örn. “intikam pornosu” ya da bu görüntülerin paylaşılması tehdidi/şantajı, flört partneri ile ilgili olarak sahte cinsel içerikli görüntü üretme ve paylaşma, sanal ortamda flört partnerine rıza dışı cinsel içerikli yazı ya da görüntü yollama “sexting” gibi)
Cinsel sömürü amacıyla sanal ortamda çocuklarla flört ilişkisi veya cinsel temas kurmaya yönelik davranışlar (siber cinsel uşaklaştırma gibi) (Akt., Yıldız, 2022).
Ülkemizde Önleyici Faaliyetler
Türkiye, 2011 yılında Kadına Yönelik Şiddetin ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ni (İstanbul Sözleşmesi) imzalamıştı fakat 20 Mart 2021 tarihinde sözleşme feshedilmiştir. Bu sözleşmenin 13. maddesi gereğince ev içinde, yakın ilişkilerde ve flört ilişkilerinde şiddetin engellenmesi ve bu konuda farkındalığın arttırılması için önleyici çalışmaların yürütülmesi gerekmekteydi.
Bazı kadın örgütleri ve sivil toplum kuruluşları flört şiddeti konusunda bilgilendirici ve farkındalık artırıcı çalışmalar yürütmekte olup, araştırmacılar flört şiddeti konusunda farkındalığın artması ve eşitlikçi değerlerin yaygınlaşması konusunda müdahale çalışmalarının önemine vurgu yapmaktadır. Yapılan araştırmalara bakıldığında flört şiddeti önleme programları hazırlanarak uygulamaya çalışılmıştır.
1) Üniversite ortamında flört ilişkileri konusundaki grup-temelli programların yanı sıra eşitlik ve şiddetsizlik düşüncesini ön plana alacak iletişim kampanyalarının yürütülmesi,
2) Flört şiddetinin farklı biçimleri konusunda farkındalığın artırılması ve şiddeti normalleştiren tutumların hedef alınması,
3) İdeal ve romantik aşk söylemlerinin sorgulanması, bu söylemlerin toplumsal cinsiyet eşitsizliği ve şiddetle ilişkisinin irdelenmesi, aşkın eşitlik ve güvenlikle ilişkilendirilerek yeniden tanımlanması,
4) Gençlerin çatışma çözme gibi sosyal ve ilişkisel becerilerinin gelişimini destekleyen ortamların oluşturulması,
5) Özellikle cinsel içerikli mesajlaşmaya konu olan yazışmalar ya da görüntülerin siber zorbalıkta, cinsel içerikli şantajda ya da flört istismarında kullanılabilmesi, içeriğin sanal ortamda uzun süre kalabilmesi bu eylemlerin çocuklar üzerinde ciddi psikolojik zarara yol açmasına neden olmaktadır. Bu kapsamda özellikle çocukların cinsel mahremiyet konusunda bilinçlenmesi ve henüz ceza hukuku devreye girmeden belirtilen zararların ortaya çıkmasının engellenmesi gerekmektedir.
Dijital flört şiddetinin bir suç olduğu unutulmamalıdır. Uygulayan kişilerin ceza alabilmesi adına sessiz kalınmamalı ve hemen hukuk yollarına başvurulmalıdır. Süreç boyunca yaşanan bu şiddetin olumsuz psikolojik etkilerini görmezden gelmeyin ve psikolojik sağlığınız için destek almayı ihmal etmeyin.
Sevgi Şiddetle Var Olmaz. Şiddet Varsa Sevgi Yoktur!
Aydoğdu Karaaslan, İ., Nimet, Ö. & Söğüt, E.G. (2022). Tv dizilerinde flört şiddetinin temsili ve izleyicilerin farkındalıklarının araştırılması, International Academic Social Resources Journal, 7(43), 1321- 1333.
İpek, S. (2020). Dijital flört şiddetinin suskunluk sarmalı bağlamında incelenmesi: Türkiye – İspanya karşılaştırmalı tren testi uygulaması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi.
Üstünel, A. Ö. (2020). Eşit, güvenli, özgür ilişki: Üniversite öğrencilerine yönelik bir flört şiddeti önleme programının etki değerlendirmesi. Türk Psikoloji Yazıları, 23(45), 19-38.
Yıldız, Mehmet Emre (2022). Yargıtay kararları ışığında dijital flört şiddeti teşkil eden yöntemlerden doğan ceza sorumluluğu. ÇÜHAD, (2), 93-143.
Psikolojik İlk Yardımın Temel Kuralları
Kedi Sahiplenmenin Ruh Sağlığına Faydası
